گیوه‌ها روایت‌گر قصه‌ها
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «موج‌رسا»؛ گیوهبافی و گیوه‌دوزی، هنری اصیل و دیرینه در استان زنجان است که علاوه بر ارزش فرهنگی و هنری، نقشی کلیدی در ایجاد اشتغال و توانمندسازی اقتصادی شهروندان، به‌ویژه بانوان خانه‌دار ایفا می‌کند.
بیشتر بخوانید
این هنر سنتی، فرصتی مغتنم برای بانوانی است که در کنار مسئولیت‌های خطیر مادری و تدبیر امور منزل، به دنبال کسب درآمد و مشارکت فعال در اقتصاد خانواده و جامعه هستند. در سال‌های اخیر، شاهد رونق دوباره گیوه بافی در استان زنجان بوده‌ایم این هنر که زمانی تنها به‌عنوان یک صنعت دستی مورد توجه بود، اکنون به یکی از پایه‌های اشتغال‌زایی پایدار تبدیل شده است.
بانوان خانه‌دار زنجانی با صرف اوقات فراغت خود و با استفاده از مهارت و ظرافت دستانشان، به تولید گیوه با کیفیت بالا مشغول هستند.
این فعالیت نه تنها به آن‌ها امکان می‌دهد تا از اوقات فراغت خود به بهترین نحو استفاده کنند، بلکه منبع درآمد مستقلی را برایشان فراهم می‌آورد که این امر به‌طور مستقیم بر بهبود وضعیت اقتصادی خانواده‌ها تاثیرگذار است.
گیوه‌دوزی میراثی که شکوفا می‌شود
گیوه به‌عنوان یک کفش سنتی و راحت، به دلیل استفاده از مواد اولیه طبیعی مانند نخ قالی و چرم، از محبوبیت بالایی برخوردار است.
فرآیند تولید گیوه شامل دوخت رویه (گیوهبافی) و اتصال آن به کفی (گیوه‌دوزی) است که هر دو مرحله به دقت و مهارت خاصی نیاز دارند بانوان زنجانی با تسلط بر این فنون، توانسته‌اند گیوه‌هایی زیبا و بادوام تولید کنند که علاوه بر مصارف داخلی، مشتریان خارجی را نیز به خود جلب کرده است.
گیوهبافی فراتر از یک شغل فردی
از منظر اقتصادی، گیوهبافی در زنجان فراتر از ایجاد اشتغال فردی است، این صنعت با صادرات محصولات خود، به ارزآوری برای استان کمک شایانی می‌کند و به‌عنوان یک کالای فرهنگی و هنری ایرانی، معرف ذوق و هنر ایرانیان در بازارهای جهانی است. توسعه این صنعت می‌تواند زمینه‌ساز رشد اقتصادی پایدار در استان زنجان باشد و با حمایت از کارگاه‌های خانگی و فراهم آوردن بسترهای لازم برای بازاریابی و فروش محصولات، می‌توان شاهد شکوفایی هرچه بیشتر این هنر اصیل بود.
در نهایت، گیوه بافی نه تنها میراثی گران‌بها از گذشتگان است، بلکه ابزاری قدرتمند برای توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی بانوان و ارتقاء جایگاه استان زنجان در عرصه اقتصاد و فرهنگ کشور محسوب می‌شود.
فعالیت چهارهزار زنجانی در عرصه گیوه
در این زمینه سید میکائیل موسوی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی «موج‌رسا» گفت: استان زنجان با داشتن ۵۵ رشته فعال در زمینه صنایع‌دستی از میان ۲۹۹ رشته کشوری، شاهکاری بی‌بدیل در هنر گیوهبافی را به نمایش می‌گذارد.
وی با بیان اینکه در این میان، بیش از 4 هزار نفر از مردمان پرتلاش استان در این زمینه فعالیت دارند، عنوان کرد: بعد از چاقوسازی و مس، هنر گیوهبافی از صنایع دستی در تولید در استان است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان تصریح کرد: گیوه، محصولی که ریشه در فرهنگ و هنر ایرانی دارد، با استفاده از نخ‌های پنبه‌ای و ابریشمی، توسط دستان هنرمند بافندگان زنجانی جان می‌گیرد.
نقش کلیدی گیوه‌بافان در هنر
وی با تاکید بر اینکه در زنجان، گیوه‌بافان نقشی کلیدی در تولید این هنر ایفا می‌کنند، افزود: آن‌ها با ظرافت و دقت، رویه گیوه را می‌بافند، این رویه‌ها را با زیره تکمیل می‌شود و گیوه نهایی ارائه می‌شود.
موسوی تصریح کرد: این فرآیند تولید، عمدتاً در شهر زنجان و روستاهای اطراف آن صورت می‌گیرد و سالانه حدود ۶۰۰ هزار جفت گیوه روانه بازار می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در گذشته، زیره گیوه از چرم طبیعی تولید می‌شد، یادآور شد: اما با افزایش قیمت چرم و استهلاک سریع آن، امروزه زیره‌های پلاستیکی و فومی جایگزین شده‌اند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان خاطرنشان کرد: این تغییر، علاوه بر کاهش هزینه تولید، نرمی و راحتی بیش‌تری را به گیوه بخشیده و آن را به کفشی ایده‌آل برای فصول گرم سال تبدیل کرده است.
وی تاکید کرد: جنس نخی و پنبه‌ای گیوه، پا را خنک نگه داشته و آن را به گزینه‌ای مناسب برای صادرات به استان‌های جنوبی کشور و کشورهای عربی بدل ساخته است.
موسوی با تاکید بر اینکه ۵۰ درصد از تولید گیوه در روستاهای استان زنجان صورت می‌گیرد که این امر نقش به‌سزایی در ایجاد اشتغال پایدار برای بانوان روستایی ایفا می‌کند، یادآور شد: گیوهبافی، نه تنها فرصتی برای کسب درآمد و کمک به اقتصاد خانواده‌ها فراهم می‌آورد، بلکه اوقات فراغت بانوان را نیز به شکلی سازنده پر می‌کند.
وی مطرح کرد: این صنعت دستی، به‌عنوان یکی از ارکان اقتصاد هویت‌بخش استان، به رونق اقتصادی و عزت منطقه کمک شایانی می‌کند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان با اشاره به اینکه کارگاه‌های تولیدی در زنجان، با خرید رویه گیوه از تولیدکنندگان و یا توزیع نخ و دریافت محصول نهایی، چرخه‌های تولید را تکمیل می‌کنند، افزود: این رویکرد، مشکل فروش را برای بافندگان حل کرده و با اتصال رویه گیوه به زیره‌های مدرن، محصولی نهایی و جذاب برای بازار عرضه می‌دارند.
وی ادامه داد: ارائه گیوه، با طرح‌ها و تزئینات متنوع، توجه بانوان را نیز به خود جلب کرده و به‌عنوان یک صنعت دستی مهم، نقش حیاتی در اقتصاد و ارزآوری استان ایفا می‌کند.
گیوه‌دوزی میراثی ماندگار
مریم الماسی، یکی از دارندگان کارگاه گیوه‌دوزی در استان زنجان در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی «موج‌رسا» گفت: پدر من، قریب به ۶۰ سال است که در گیوه‌دوزی فعالیت دارد، حرفه‌ای که نه تنها منبع درآمد، بلکه میراثی خانوادگی برای ما محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه روال کار به این صورت است که ما نخ را در اختیار هنرمندان و بانوان خانه‌دار قرار می‌دهیم تا با دستان هنرمند خود، بافت روی کار را انجام دهند، افزود: پس از اتمام بافت، رویه کار به کارگاه ما منتقل می‌شوند، جایی که عملیات قالب‌کشی، کفی‌گذاری و منتاژ انجام می‌گیرد.
این دارنده کارگاه گیوه‌دوزی خاطرنشان کرد: در نهایت، کفی پرس و به رویه متصل می‌شود و تمام مراحل از جمله زیره‌گذاری چرمی، طراحی و ایده‌پردازی توسط خودمان در کارگاه انجام شده و محصولات نهایی، در صورت سفارش، به تمام استان‌های کشور ارسال می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه علاوه بر افراد فعال در کارگاه، این کسب و کار برای بیش از ۶۰ نفر از بانوان خانه‌دار نیز فرصت شغلی ایجاد کرده است، بیان کرد: این نوع اشتغال خانگی، مزایای بسیاری دارد؛ بانوان می‌توانند ضمن رسیدگی به امور منزل و وظایف مادری، در اوقات فراغت خود به بافت گیوه مشغول شده و درآمدی کسب کنند.
رونق استفاده از گیوه میان بانوان
الماسی با بیان اینکه وجود چنین کارگاه‌ها و فرصت‌های شغلی، تاثیر به‌سزایی در اقتصاد استان و ارزآوری دارد، اظهار داشت: هرچند در دهه‌های اخیر، گیوهبافی با افت‌هایی مواجه بوده است، اما اخیراً این صنعت دوباره مورد توجه و رونق قرار گرفته است.
وی اضافه کرد: دلیل این امر، آگاهی مردم از فواید این کفش سنتی و تاکید پزشکان بر خواص درمانی آن است.
این دارنده کارگاه گیوه‌دوزی تاکید کرد: گیوه، به دلیل خنک بودن و جلوگیری از تعریق و بوی پا بسیار کاربردی است و از سوی دیگر پزشکان برای درمان بیماری‌هایی مانند آرتروز، روماتیسم و خار پاشنه بر استفاده از گیوه بسیار تاکید می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه تزئینات انجام شده بر روی گیوه‌ها، باعث شده تا این کفش مورد توجه بانوان نیز قرار گیرد، گفت: در حالی که در دهه‌های گذشه، بیشتر مردان از آن استفاده می‌کردند اما با تزئینات و ارائه طرح‌های گوناگون تمایل بانوان نیز به استفاده از این نوع کفش افزایش داشته است.
الماسی خاطرنشان کرد: گیوهبافی، علاوه بر اشتغال‌زایی، هنری است که ما به صورت خانوادگی آن را ادامه می‌دهیم و تلاش می‌کنیم تا این میراث ارزشمند را حفظ کرده و به نسل‌های آینده منتقل کنیم.
وی اظهار داشت: این فعالیت، نه تنها به اقتصاد خانواده کمک می‌کند، بلکه به حفظ هویت و فرهنگ بومی منطقه نیز یاری می‌رساند.
گیوهبافی هنری لذت‌بخش
یکی از بانوان فعال در این عرصه در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی «موج‌رسا» گفت: به‌عنوان یک زن گیوه‌باف، می‌توانم بگویم که این هنر نه تنها یک شغل، بلکه بخشی از هویت و زندگی من است.
وی با بیان اینکه بافت گیوه از دیرباز در منطقه ما رواج داشته و من نیز این هنر را از مادرم آموخته‌ام، یادآور شد: هرچند که وظایف خانه‌داری و تربیت فرزندان تمام وقت من را می‌گیرد، اما در اوقات فراغتم به‌سراغ این هنر می‌روم.
این بانوی هنرمند خاطرنشان کرد: این کار برایم هم یک سرگرمی لذت‌بخش است و هم منبع درآمدی که به اقتصاد خانواده کمک می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه با هر گره‌ای که می‌زنم، نه تنها هنری زیبا خلق می‌کنم، گفت: بلکه تار و پود زندگی را نیز محکم‌تر می‌کنم.
این بانوی فعال در عرصه گیوهبافی با اشاره به اینکه وجود درآمد حاصل از فعالیتم در کنار تلاش‌های همسرم، گامی است در جهت بهبود وضعیت اقتصادی خانواده تصریح کرد: این حس که می‌توانم دوشادوش مرد خانه در این مسیر همراه باشم و در تأمین معاش خانواده سهمی داشته باشم، به من احساس ارزشمندی و رضایت می‌دهد.
گیوهبافی راهی برای اثبات توانمندی بانوان
وی با تاکید بر اینکه گیوهبافی فقط یک شغل نیست، بلکه راهی است برای اثبات توانمندی‌های زنان و نشان دادن این است که ما نیز می‌توانیم در کنار مسئولیت‌های خانوادگی، در جامعه نیز نقش آفرین باشیم و به اقتصاد خانواده کمک کنیم، افزود: این هنر برای من پلی است بین سنت و مدرنیته، بین خانه و اجتماع و پلی است برای ساختن آینده‌ای بهتر برای خود و خانواده‌ام.
گیوهبافی زنجان، هنری اصیل، فرصتی برای اشتغال بانوان و مشارکت اقتصادی خانواده‌هاست.
این هنر سنتی با تولید گیوه‌های باکیفیت و صادرات آن، علاوه بر ارزآوری، معرف ذوق ایرانی در جهان بوده و به رشد اقتصادی پایدار استان کمک می‌کند.
انتهای خبر/